Lijzige NIR-stem: Une grapuscule se hurle dans la vie nocturne de Bruxelles. Ecoutez les images et regardez la musique.
Episode 2 des 'Montages grapistes: le psychographisme d'une ville'!
Hij: Bleke Lena, Mijnheer de postbode, De helleveeg, Kertslied 72,
Ze weet niet wat ze doet, Middenstandsblues en Waar ik niet tegen kan. (korte pauze)
Je Moest eens weten hoe gelukkig ik ben, Raymond van het Groenewouds eerste elpee uit 1972 is nog altijd zijn meest verbazingwekkende, al hebben vele liedjes hun definitieve versie later gevonden en zal hij nog een geweldige weg afleggen. Mijnheer de Postbode is perfect: een klagerig vervolg op Lennons versie van Please Mr. Postman, puisterig gezongen boven en soms vanachter prachtige pianoarrangementen. Waarschijnlijk geschreven met Nico in gedachten. Kerstlied 72 is artrock zoals het was in het jaar 1972, maar dan van de goeie soort. Countrypopsmartlap Bleke Lena kan op luie zomerdagen nog altijd een graai doen in de weke onderbuik, zoals in de smeuïgste van onze puberjaren. Waar ik niet tegen kan vertelt wat ook de hoesfoto vertelt wat Middenstandsblues vertelt: het credo van een bleek en zielig Hollands jongetje dat wegkwijnt op een Brusselse zolderkamer. Maar het alterego van deze bleekscheet is de poète maudit, ambitieus, woedend en zwartgallig , opgezweept door een enorme lust voor het zinnelijke, zoals in de slow motion Ze weet niet wat ze doet en in het gierende De helleveeg, een moderne versie van de zondeval, aaneengeregen door snelheidsovertredingen.
Zij: Meisjes, single 1977. Meisjes, Danielle, Winterochtend, Bij elkaar, Zjoske schone meid en Nooit meer drinken uit de lp Nooit meer drinken. (korte pauze)
In 1977 kreeg de Vlaamse rock haar definitieve lijflied: de hitsingle Meisjes. Te laat in het jaar dat de punk overwaaide uit Engeland? Allesbehalve: het effect van Meisjes in onze contreien kan alleen vergeleken worden met het loslaten van (I Can’t Get No) Satisfaction op de wereld twaalf jaar eerder. Zjoske is prima funk, een echt crazy poepke, maar het is het grappig-ingetogen drink- en titellied van deze elpee, geflankeerd door de melancholie van Danielle, Winterochtend en Bij Elkaar dat de orkaan van seksisme en onbevredigde wellust van Meisjes kan doen liggen.
Hij: Vlaanderen boven, Daddemelee, Zij houdt van Vrijen, Maria Maria ik hou van jou en M’n Lieve Schatje (korte pauze)
Grappig, flitsend en brutaal. Raymond spiegelt de chronologie van de pop: Stonesgewijze de Vlaamse rock uitvinden met Meisjes en nauwelijks één jaar later, Beatlesgewijze Vlaanderen definitief veroveren met de Kamiel in België-tournee van 1978, langs parochie- en fuifzalen. De muziek was even hedendaags en ironisch als die van Nick Lowe, maar Raymonds overgave verraadt een grote emotionaliteit achter zijn welsprekendheid. De Millionaires zijn de ziel van deze muziek : Stoy Stoffelen op drums, Jean Blaute op gitaren en nog schoorvoetend als medeproducer, en niet in het minst Mich Verbelen die tussen de muziek laveert, ze net op tijd weer in de juiste richting drijft en de juiste ondertoon van Raymonds humor vindt. Maria is een beetje knoeiwerk met het meebrullende publiek, maar het pompt als de cylinders van een overladen toerbuske en doet de nochthans baanbrekende tingeltangelversie van Louisette vergeten. (langere pauze)
Hij: Ze weet niet wat ze doet, Meisjes en Middenstandsblues zijn extra’s van de live opnamen ten tijde van Kamiel in België, uitgestrooid op 45 toeren : Ze weet niet… : Rauw en schor (vulgaire stem:) ‘’Moet ge soms de tram ‘ebbe ?’’. Meisjes: de versie die op de live elpee ontbrak maar wel op de verzamelaar Levens en Liefde is te vinden, en Middenstandsblues hebben échte, vuige, vuile gitaren,. Dit overtreft grandioos de belofte die Raymond heeft gezworen in Rock’n’Roll, een velvet & glamrockpamflet uit Raymonds tweede en desastreuze elpee Ik doe niet mee.
Zij: Brussels By Night (korte pauze)
Zedenschets van een verloederend en pervers-verleiderlijk Brussel - Brussel als een ouwe hoer - op een hypnotiserende beat, waardoor Stoy terecht de helft van de muziek op zijn naam mag schrijven. Eindigt als een natte droom van Miles Davis, en de outtro had eindeloos mogen doorgaan, of toch minstens de hele B-kant lang van de Ethisch Reveil lp uit 1979. Er bestaat ook een instrumentale versie, die kan je er zelf aan toevoegen.
Hij: Leidse plein, Je Veux de l’Amour en Het verschil met mijn vriend Jan. 1980 en 81. (korte pauze)
Nederland moest worden veroverd vanuit het Amsterdamse hart, maar of dat heerlijk stukje dadaïsme dat Leidse plein heet, geholpen heeft, is zeer twijfelachtig. Waar het wel lukte, was in het onder-de-Moerdijkse Pinkpop met die andere wonderbaarlijke single Je veux de l’amour. Van een Frans-Canadese sentimentele ballade naar Otis Reddings Try a Little Tenderness via 1001 knipoogjes, op een dikke vier minuten tijd: Raymonds hoogtepunt van zijn carrière, Nederland ingepakt met een psychografische kaart van Vlaanderen (met als strikje ,,op weg naar Amsterdam’’) en het einde van de Centimeters, de vroegere Millionaires. Raymond zelf moest de eerste vijf van de jaren tachtig bekomen van deze tour de force. En omdat een triootje altijd leuker is plakken we hier nog Het verschil met mijn vriend Jan aan , het b-kantje van het al even onnozele Chachacha. Het verschil tussen die laatste twee zit hem in de houdbaarheid van de mop. Al is het een aberratie van de Zuid-Nederlandse taalgeschiedenis dat Raymonds zinsnede ,,Bij ons bomma hangt een bordje...Trek het je niet aan'' niet is opgenomen in het pandemonium der Veelgebruikte Naoorloogse Zegswijzen.
Zij: Wijd en zijd, Wachten op de wagen in de nacht en Puppet Chou.
(korte pauze)
Raymond kwam in 1985 op desastreuze wijze terug met de lp Habba!, waarop een akkefiet als Ludo Coeck in positieve zin opvalt, omdat er echt niets beter valt te rapen, al is het wel ferm schrikken van Ik heb genoeg van jou. Het jaar daarop zette hij zichzelf weer op de sporen met Ontevreden. Wachten op de wagen in de nacht maakt je koud, Wijd en zijd in lp-versie met verstilde piano is Je veux de l’amour by night, thuis, met kandelaars, even oprecht. De mooie instrumentaal Puppet Chou doet alle spanning en het al te gewrochte, dat deze plaat toch nog besmet, wegsmelten
Hij: Niets heeft nog zin (zonder jou), De Bostella, Hallelujah ze is van mij, In de Groenstraat en Omdat ik van je hou. 1989. (korte pauze)
Nu niet alleen op het goede spoor, maar ook met een geluid en met de autoriteit van iemand die niets meer moet bewijzen. Niks te veel, niks te weinig, alles erop en eraan. Ray Charles, Mediterrane kleurtjes en zigeunerplezier omlijsten de totale overgave aan de liefde en de nietsontziende huwelijksslachtingen. Met de hoes van Intiem wil het topcartoonist Zak niet lukken wat Kamagurka 12 jaar eerder tot tweemaal toe wél was gelukt. Wat wil je met zo’n draak van een titel. Dan had ‘passmojoep’ beter geklonken.
Zij: Dit slag volk en Ik wil je (korte pauze)
De hoogtepunten uit een elpee van 1990 waarop Vlaamse artiesten ter ere van het toen populaire radioprogramma Neem je tijd een favoriet lied coveren. Hoogtepunten is zwak uitgedrukt : Raymond evenaart moeiteloos het origineel, Elvis Costello's I Want You. Al klinkt het heiligschennend, Dit slag volk, met de ingehouden Costelliaanse woede in het achterhoofd en met wreedaardig schitterend pianospel geeft Raymond Brels Ces gens-là het nakijken. Eat your heart out, Johan! Het geheime hoogtepunt uit Raymonds carrière.
Hij: Gelukkig zijn. 1990. Genieten en Razernij. 1992. (korte pauze)
Drammerige, kleurloze gitaren, mechanische drums en bas hebben na Intiem veel van Raymonds charme teniet gedaan. De verzamelaar Meisjes-Het beste uit 1990 waarvoor Raymond en groep alle nummers opnieuw inspelen, is niet alleen daarom verschrikkelijk - Gelukkig zijn is beter dan het overgeorchestreerde origineel, maar dat is dan ook geen heksentoer: Meisjes-Het beste van is ook de totale negatie van 's mans kleurrijke verleden – ,,‘k trek mij niks meer aan, ‘k wil totaal verloren gaan’’ Alle lagen die al die jaren uit Raymonds palet zijn getoverd, worden vervlakt tot een digitaal geluid. Toevallig op het moment dat ook de laatste vinyl-kopers noodgedwongen overgaan op de cd? Ook Sensatie (met een nieuwe versie van De Helleveeg, eigenlijk beter dan alle remakes uit Het beste van samen) gaat ten onder aan dat geluid, behalve dan het geile Genieten en vooral het glasscherpe Razernij, waarin de Vlaamse Lou Reed zich uitleeft in de huid van zijn idool als nooit tevoren.
Zij: Hoppah, uit De minister van Ruimtelijke Ordening, 1994. (korte pauze)
Dit is op plaat de meest ontspannen en de meest sexy Raymond. Dit eerbetoon aan Josip Weber, topscorer voor Cercle Brugge in 1994, is net het tegenovergestelde van het krampachtige Ludo Coeck. Het is een hommage aan plezier in het voetbal én aan het plezier in het leven zelf. Zelfs in de meest onmogelijke omstandigheden, wil de zigeunermuziek ons zeggen. Of zoals Raymond zelf schreef voor een krant na een bezoek in 1994 met een Agalev-delegatie aan het door een jarenlang embargo en door Amerikaanse 'precisiebombardementen' geteisterde Irak:
(derde stem)... Vrijdag 15 april 1994: we zijn naar het Saint Raphael Hospital geweest. Dit was, meer nog dan het bezoek aan de schuilkelder, moeilijk om te incasseren voor een huidskleurgenoot van een aantal misdadigers van de bovenwereld. Een Franssprekende zuster, een chirurg in het Engels - die het hebben over hoe de strop dichtgetrokken wordt rond de nek van mensen als jij en ik, dit alles door toedoen van de blokkade. De reserves zijn op, de spaarpot is leeg, de volksmoord kan op volle toeren gaan draaien. Baby's worden verminkt geboren omdat de moeders ondervoed zijn en andere pikante verhalen. De zuster vroeg: "Zijn jullie weer zo'n groep die de publieke opinie in het Westen moeten bewerken ? ". Vermoeide uitdrukking. Ze heeft er al zien komen. Ze werkt tegen een opkomende golf die haar misschien zal verdrinken en tussendoor moet ze de delegatie lompe - "how interesting !"- Westerlingen te woord staan. De chirurg beëindigde zijn gelaten verhaal met enkele pertinente retorische vragen i.v.m. zijn situatie. Hoe leuk is het om straatarme patiënten te moeten opereren zonder verdoving ? De kostprijs van een injectiespuit op de zwarte markt... (korte pauze) ... Dit is de laatste dag. Vanavond is het weer een uitwisselingsfeest met drank en eten. Buiten lopen tienduizenden Irakezen op de rantsoenbon, en wij gaan lekker smikkelen, zonder schuldgevoel. Een mens zit toch raar ineen. Het is wat het is en it ain't what it used to be. Tijdens het feest een beetje muziek plegen, en een beetje trots op de lijnen uit het lied "Hoppa": (Hij zoekend naar de melodie na na na na, nananananana.... Zij neemt over, de woorden voorzichtig zingend) dit is de wereld van de waanzin dit is de wereld van verdriet maar Josip, laat ons - hier gezeten elkaar verwarmen met muziek...
langere pauze
Hij: Twee meisjes, single-cd 1996, Dit is mijn verhaal / Lied van de zee / Wie zingt er dit lied / Twee meisjes, 1996. (korte pauze)
Nog altijd dat mooie, relaxe geluid van Hoppa, maar nu serieus. Op de beste nummers van de cd Ik ben God niet klinkt Raymond als de geëmotioneerde Brian Ferry in Song for Europe. Oostende, net niet uitgeregend. Twee meisjes op het strand en de zon schijnt weer. Op een kaalkop vol weemoed? Of op een zwarte hoed waaronder twee dichtgenepen oogjes naar minderjarige meisjes gluren? Dan kruisen we niet meer met open vizier door Ferry’s Europa gebouwd langs de as Oostende-Brussel - Brian Ferry kon in 1973 nog niet weten dat hij het epos van Oostendenaar Arno en zijn TC Matic kornuiten in zijn visioenen had gezien, maar komen we terecht in de pedo-claustrofobie van Van Morrisons Cypress Avenue en Friday’s Child. Good morning little schoolgirl.
Zij: Ochtendlied, 1998. (korte pauze)
Een lied als een stevig ontbijt en toch licht verteerbaar: perfect op semi-akoestische kruissnelheid, eeuwig genietbaar. Raymond’s beste productie. De rest van Tot morgen is ongenietbaar. Je kan nauwelijks geloven dat deze cd nà Ik ben God niet is uitgekomen.
Hij: Keinijg, Terug naar de werkelijkheid (2001). Een jongen uit Schaarbeek heet de cd, alsof de cirkel rond is op je vijftigste. Geloof er niets van. De werkelijkheid, dat is veel en vanalles, maar gelukkig ook de onverslijtbare keinijge ambiance van deze Oude Belg. (langere pauze)
Hij: cd Mr Raymond, 2005 (kort pauze)
Weg met Amerika klinkt niet en botst wel. Goeie coverfoto, ware ideaal voor op de hoes van Twee meisjes. Voor de rest: genieten!
bezoek irak: http://www.irak.be/ned/raymond_vhg.htm Er zijn nog een heleboel boetlegs waaronder die van het legendarische optreden op Pinkpop in Geleen in 1980. http://users.pandora.be/pecop/rvhg/bootlegs.html
voor Koen Dewulf, notoir raymondist. Hallelujah! we love him so!
grapes of nout 1998, aangevuld in 2006